ده سال از برپایی لوح یادبود قربانیان ترور در رستوران میکونوس می‌گذرد. لوحی که برپایی آن هفت سال به طول انجامید و اختلاف‌های تازه‌ای در روابط دولت ایران و آلمان ایجاد کرد.
دهمین سالگرد لوح یادبود قربانیان ترور در رستوران میکونوس برلین، به نظر برخی علاوه بر این‌که محکومیت قضایی «تروریسم دولتی» ایران را یادآوری می‌کند، همزمان به عنوان سندی بر محکومیت این خشونت‌ها در خاطره جمعی است. و به نظرشان لوح یادبود قربانیان این ترور دولتی یکی از این مکان‌های یادآوری خشونت‌های حکومت ایران علیه اپوزیسیون این کشور است.
ایده برپایی این لوح را نمایندگان احزاب سوسیال دمکرات، سبزها و سوسیالیسم دمکراتیک، سال ۱۹۹۷ در شورای شهر منطقه ویلمرزدورف برلین طرح کردند. اما در آن زمان وزارت امورخارجه آلمان به دلیل «عدم قطعیت حکم» با آن مخالفت کرد.
یک سال بعد در دسامبر ۱۹۹۸ حکم دادگاه بدوی قطعیت یافت. حکمی که بر اساس آن ترور صادق شرفکندی، فتاح عبدلی و همایون اردلان رهبرات حزب دموکرات و نوری دهکردی فعال سیاسی ساکن برلین در رستوران میکونوس برلین را «تروریسم دولتی» حکومت ایران دانست.
دادگاه میکونوس پس از تقریباً سه سال، ۲۴۷ جلسه، و شهادت ۱۷۶ نفر، نظام حاکم بر ایران را نظامی «جنایتکار» نامید که رهبرانش «در پست‌ترین حد اخلاق» عمل می‌کنند.
تاریخ برپایی لوح
با این همه ایده برپایی لوح قربانیان این خشونت نظامند از سال ۱۹۹۸ میلادی تا سال ۲۰۰۴ به تأخیر افتاد.
حمید نوذری یکی از نویسندگان کتاب «هنوز در برلین قاضی هست؛ ترور و دادگاه میکونوس» در این‌باره می‌گوید: «آن سال‌ها همزمان بود با موج اصلاحات در ایران و دولت محمد خاتمی، و به همین دلیل علاقه احزاب پیشنهاددهنده آلمانی نیز به شدت سابق نبود».
پس آن در مراسم سالگرد ترور میکونوس در سال ۲۰۰۲ که تقریبا نمایندگان تمام احزاب آلمانی حضور داشتند، خواست برپایی لوح مجدداً از طرف حمید نوذری، نماینده کانون پناهندگان سیاسی و هانس یوآخیم اریک وکیل خانواده قربانیان ترور میکونوس مطرح شد.
این بار نیز با وجود نظر موافق نمایندگان احزاب آلمان و موافقت آلیس اشتروور، مسئول امور فرهنگی مجلس آلمان، وزارت امورخارجه این کشور پاسخی به تقاضای شورای منطقه ویلمرز دورف جهت برپایی لوح نداد.
تنها چند ماه بعد و با تصویب شورای این منطقه برلین بود که وزارت خارجه آلمان «عدم مخالفت» خود را با برپایی لوح یادبود قربانیان اعلام کرد.
واکنش‌ها به برپایی لوح
با تصویب شورای منطقه‌ای و اظهارنظر وزارت امورخارجه، برای مراحل اجرایی و جمع‌آوری کمک مالی اعلام علنی شد.
به دنبال خبر برپایی این لوح دولت ایران نیز واکنش‌هایی به آن نشان داد.
حمید نوذری، یکی از ناظران دادگاه میکونوس، درباره این واکنش‌ها گفت:« وزارت خارجه ایران، بلافاصله سفیر آلمان در تهران را احضار کرد و دسامبر ۲۰۰۳ دبیر دوم وقت سفارت ایران در برلین به دیدار«تی من»، شهردار منطقه ویلمرزدورف رفت».
جنجال دو کشور بر سر این لوح در شرایطی بود که پیش از آن حکم دادگاه میکونوس، تشنج جدی در روابط ایران و آلمان و تا حدودی اتحادیه اروپا در پی داشت.
سفیر آلمان از ایران فراخوانده شد و تعداد نه چندان کمی از مامورین اطلاعاتی ایران نه تنها از آلمان بلکه از بسیاری کشورهای اروپایی اخراج شدند. همزمان در همبستگی با سیاست آلمان، سایر کشورهای اروپایی به استثنای ایتالیا و همچنین استرالیا نیز سفرای خود را از ایران فراخواندند.
در ادامه واکنش‌ها به برپایی لوح، نوذری می‌افزاید: «محمود احمدی نژاد شهردار وقت پایتخت هم در نامه‌ای به استاندار برلین تقاضای عدم برپایی لوح را کرد. او تهدید کرده بود ایران نیز لوحی در برابر سفارت آلمان برای بزرگداشت قربانیان حملات شیمیایی دولت عراق به ایران برگزار خواهد کرد».
لوح بزرگداشت قربانیان حملات شیمیایی دولت عراق به ایران به دنبال برپایی لوح یادبود قربانیان ترور میکونوس ، روبروی سفارت آلمان در تهران در خیابان فردوسی نصب شد.
۲۰ آوریل ۲۰۰۴ در مراسم افتتاحیه لوح یادبود قربانیان ترور میکونوس، مونیکا تی من شهردار وقت ویلمرزدورف برلین نیز با اشاره به کشمکش‌ها بر سر برپایی آن، از فشارهای متعدد نمایندگان جمهوری اسلامی ایران برای صرف‌نظر کردن از برپایی‌اش سخن گفت. او در سخنرانی خود، آن را«تصمیم درستی» خواند تا نام «میهمانان این شهر که قربانی یک ترور دولتی شدند» برای همیشه حفظ شود.
اهمیت لوح‌یادبود قربانیان
ده سال پس از برپایی این لوح، به نظر حمید نوذری در تاریخ ایران لوح و به یادآوردی جنایات سابقه چندانی ندارد. او ارج گذاشتن به قربانیان را میانجی‌ای می‌داند تا خشونت‌هایی از این دست از خاطره جمعی نرود، چه این‌که هنوز بسیاری از عاملان و آمران آن زنده هستند.
کاظم دارابی، یکی از محکومان این پرونده، پس از ۱۵ سال زندان در آلمان آزاد شد.
لوح یادبود «قربانیان ترور میکونوس»، روبه‌روی رستوران میکونوس در منطقه ویلمرزدورف برلین است. تروری که به یکی از مطرح‌ترین مسائل سیاسی مربوط به ایران در دهه نود میلادی بدل شد.
حمید نوذری یادآوری می‌کند که هر گوشه‌ای از شهر برلین پر است از بنای یادبود کسانی که در اثر جنایات دولتی، نسل‌کشی و ترور کشته شدند، واهمیت این مسئله در آن است که چه با بودن جهموری اسلامی و چه نبودن آن، باید از تکرار چنین فجایعی در آینده جلوگیری شود.
در دوران برپایی دادگاه، اپوزسیون ایران در خارج کشور، کارزار گسترده‌ای در محکومیت حکومت ایران به راه انداختند.
در یادداشتی که بر روی لوح قرار دارد، نوشته «آنها در مبارزه برای آزادی و حقوق بشر جان باختند».
برگرفته از رادیو فردا