کانون پناهندگان سیاسی ایرانی در برلین فرا رسیدن نوروز و آغاز سال ۸ ۱۳۹ را به همه تبعیدیان ، پناهجویان، پناهندگان و مهاجران ایرانی و افغانستانی تبریک میگوید. امیدواریم که این سال با سلامتی، موفقییت و زندگی راحت تر برای همه همراه باشد.
در سال گذشته نیز گریز از جمهوری اسلامی ایران ادامه داشت. در این سال ۱۰۸۵۷ ایرانی ( ۲۶درصد بیشتر از سال پیش) در آلمان تقاضای پناهندگی کردند،که نشان دهنده استمرار فشارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جنسیتی بر مردم ایران است. از سوی دیگر در این سال ۹۹۴۲ افعانستانی (حدود۴۰ درصد کمتر از سال پیش) متقاضی پناهندگی در آلمان بودند، که این امر بیان کننده نقض روزانه حقوق بشر نه تنها در افغانستان که علاوه بر آن در ایران است، چراکه بسیاری از پناهجویان افغانستانی زیر فشارهای دولتی و شبه دولتی از ایران گریخته اند. تعداد پناهجویان ایرانی و افغانستانی همچنان قابل توجه و حتی بیشتر شده است. با سیاستهای تازه دولت آلمان و دیگر کشورهای اروپا ، قرارداد با ترکیه و بسته شدن “راه بالکان”، از اواسط ۲۰۱۶ ورود پناهجویان به آلمان بشدت کاهش پیدا کرده است.
وضعیت اسفبار حقوق بشر و نقض سیستماتیک آن در ایران، همچون ۴۰ سال گذشته، در سال پیش نیز ادامه یافت. برگزاری بیدادگاهها و صدور احکام ظالمانه علیه مخالفین، منتقدین و دگراندیشان، سرکوب، ضرب و شتم و شکنجه زندانیان، اعدام های پرشمار، سلب سیستماتیک حقوق زنان، دانشجویان، کارگران، جوانان، معلمان، اقلیتهای ملی و قومی و جنسیتی…. و بی کفایتی و درماندگی به اصطلاح مسئولان در برابر بلایای طبیعی و زیست محیطی، همه و همه نشان دهنده آن است که تثبیت حقوق دمکراتیک در این سیستم میسر نیست و هم از اینروست که برای بسیاری راهی جز ترک کشور باقی نمی گذارد. آنچه اما در سال گذشته قابل توجه بود افزایش حرکات اعتراضی در ایران است: اعتصابات بی شمار کارگران، اعتراضات گاه روزمره اقشار مختلف چه اقتصادی و چه سیاسی-اجتماعی نشانگر اوضاع نابسامان کشور است. جواب رژیم حاکم در ایران جز سرکوب، ارعاب، افترا و نمایش های چندش آور تلویزیونی و پرونده سازی های امنیتی چیز دیگری نبوده. فشار و تبعیض مضاعف نسبت به شهروندان افعانستانی مقیم ایران متاسفانه در سال گذشته نیز ادامه یافته است.
سیاست خارجی تازه سردمداران رژیم ایران با خروج ایالات متحده امریکا از توافقات هسته ای با چالش های جدی جدیدی روبرو شده است. سرنوشت روابط، بویژه اقتصادی، با اروپا و در این میان آلمان اصلن مشخص نیست. بنظر می رسد در چهلمین سالگرد تاسیس رژیم اسلامی در ایران بجز تبلیغات و راهپیمائی های سرگرم کننده چیزی برای مباهات به آن برای حاکمان باقی نمانده. وخامت وضعیت حقوق بشر در در ایران هیچ تغییر معنا داری نکرده است. در سی امین سالگرد کشتار زندانیان سیاسی و بیستمین سالگرد قتل های سیاسی- زنجیره ای در ایران، سازمان عفو بین الملل سال ۲۰۱۸ را در رابطه با حقوق بشر سال ننگ برای جمهوری اسلامی ایران نامید. در این شرایط به نظر می رسد نگاه جامعه جهانی بیشتر به مشکلات سیاست های اتمی و امنیتی جمهوری اسلامی دوخته شده و نقض سیستماتیک و روزانه حقوق بشر در آن هم چنان به حاشیه رانده می شود. رژیم ایران تقریبن هر فعالیت جدی نیروهای دگر اندیش را از خارح هدایت شده و نافی امنیت کشور خوانده و آن را سرکوب و یا در نطفه خفه می کند. این امر وظیفه نهادهای مدنی – سیاسی و مدافع حقوق بشر از جمله کانون پناهندگان سیاسی را در پیگیری وضعییت فعالین دگر اندیش دوچندان کرده است.
در خارج از کشور رژیم ایران سیاست های تهاجمی تری نسبت به مخالفین خود در پیش گرفته. در سال گذشته چندین عملیات نیروهای جمهوری اسلامی علیه مخالفین کشف و خنثی شد. دستگاه دیپلماتیک ایران در این اقدامات به مانند گذشته ابزار مهم این تعرضات بود. این امر باعث تشنجاتی میان اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران شده که همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر در سال گذشته شاهد تشدید فعالیتهای نمایندگی های جمهوری اسلامی در خارج کشور و تقویت سیاستهای به اصطلاح فرهنگی آن در ایجاد موسسات پوششی با عنوان “نهادهای فرهنگی”، حضوردر جشنواره ها و برپائی کنسرتها و جشنهای مختلف، و البته نفوذ در مجامع علمی و تخصصی با پوشش “ایران دوستی” و “ایران شناسی” بودیم. این در حالی است که بسیاری از اینگونه فعالبتها در ایران امروز قانونا ممنوع و محدود گردیده و یا با موانع، مشکلات و حملات متعدد “فراقانونی” مواجه می شوند. در بعد سیاسی نیز گزارشات متعددی از تهدیدهای دستگاه امنیتی بر ایرانیان فعال در خارج از کشور، از جمله در برلین و دیگر شهرهای آلمان، و فشارها و تضییقات برای خانواده های آنها در ایران در دست است. دستگاه تبلیغاتی رژیم ایران در سال گذشته تلاش تازه ای را برای “بازگشت ایرانیان” آغاز کرد. در حالی که به فارغ التحصیلان جویای کار پیشنهاد شده که در خارج بمانند، سرمایه داران را به بازگشت و تزریق “پول و سرمایه ایرانیان خارج از کشور ” به اقتصاد ورشکسته رژیم تشویق می کند، که طبیعتا به هیچ عنوان اثری از تضمین آزادی های سیاسی_ اجتماعی در آن نیست. چنانکه برخی از کسانی که در یکی دو سال گذشته به ایران بازگشته اند، بازداشت، محاکمه و به زندان نیز محکوم شده اند. در همین رابطه نمایندگان کانون چندین بار با مسئول حقوق بشر دولت آلمان ملاقات داشتند.
در سال گذشته مقاومت علیه این ناملایمات و تلاش برای بهبود وضعیت پناهندگان ایرانی و افغانستانی مقیم برلین، برای کانون پناهندگان و دیگر نهادهای مدافع حقوق پناهندگان وحقوق بشر، چون گذشته در اولویت قرار داشته است: تعطیل شدن بسیاری از سالن های ورزشی به عنوان خوابگاه، امکان اقامت پناهجویان در خوابگاه های مناسبتر، بهبود نسبی امکانات برای یادگیری زبان آلمانی حتی در دوران پناهجویی و دسترسی به کارتهای استفاده از وسائل نقلیه عمومی با قیمت نازلتر، صدور کارت بیمه درمانی و.. از جمله دستاوردهای این تلاش ها هستند، گرچه در عین حال نمی توان از مشکل شدن شدید ورود پناهجویان به آلمان، سیاست خشن اخراج پناهجویان و طولانی بودن دوران پناهجویی، شرایط بد زندگی در بسیاری از کمپهای پناهجویان و جایگزینی جیره غدا بجای پول نقد نام نبرد، که باعث اعتراضات گسترده ای از سوی پناهجویان در بسیاری از شهرهای آلمان شد. اعتراضاتی که هم اکنون نیز به اشکال دیگری ادامه دارند. کانون ضمن پشتیبانی از خواست های آنان، تمام تلاش خود را در هماهنگی و همکاری با نهادهای مدافع حقوق پناهندگان، در جهت به رسمیت شناختن و تحقق خواستهای پناهجویان توسط نهادهای تصمیم گیرنده مبذول می دارد.
سیاست های پذیرش پناهجو در آلمان سختر شده اند و این یکی از اثرات قدرت گیری راست و راست پوپولیست در آلمان است که بر دیگر احزاب بویژه احزاب حاکم نیز موثر بوده اند. قرار داد با ترکیه، فشار بر یونان، تصمیم به اخراج پناهجویان رد شده افغانستانی و فشار بر سه کشور مغرب و سپس لیبی مصادیق بارز این”سخت تر شدن شرائط” است. علاوه بر سخت گیری بیشتر بر پناهجویانی که شامل مقرارات دابلین و شنگن می شوند، چک امنیتی پناهجویان و سختر شدن مصاحبه های آنان برای پذیرش در کنار تشدید سیاست اخراج پناهجویان رد شده از دیگر موارد این سیاست ها هستند. با وجود آمار وحشت آور پناهجویان کشته شده در مرزهای آبی اروپا مسئولین سیاسی این قاره در صدد هرچه بیشتر نظامی کردن مرزهای خود هستند. راه افتادن حتی “بازار برده فروشی پناهجویان” در لیبی از عواقب این سیاست ها بود. همچنین بنا بر آمار وزارت کشور آلمان، حمله و اعتراض به کمپ های پناهندگی در ۲۰۱۸ از سوی نیروهای راست و راست افراطی هرچند کمتر از سال گذشته بود ولی همچنان زیاد و قابل توجه است. البته ناگفته نماند که مقاومت هایی جدی نیز علیه این تصمیمات و “سخت گیری” ها ، بویژه علیه اخراج پناهجویان رد شده افغانستانی، در برلین و دیگر شهرهای آلمان صورت گرفت.
از اوت سال ۲۰۱۰ با توافق سنات برلین مشاوره پناهجویان و افغانستانی های مقیم برلین نیز به عهده کانون گذاشته شد و کانون از آن تاریخ به مرکز مشاوره ایرانیان و افغانستانی های مقیم برلین تبدیل شد. مراجعه افعانستانی های مقیم برلین به کانون نسبت به شروع این پروژه افزایش مداومی داشته است. بخش مهمی از پناهجویان جدید در سال گذشته را افعانستانی ها و بویژه جوانان بی سرپرست تشکیل می دهند و این امر سبب افزایش فعالییت در این حوزه از کار ما شده است. خوشبختانه در چند سال گذشته نهادهای تازه نفس افغان در برلین برای مشاوره پناهجویان به جمع نهادهای مشاوره ای – اجتماعی اضافه شدند که سبب راحت تر شدن زندگی روزانه برای تعداد بیشتری از پناهجویان و پناهندگان افغان شده است.
در سال گذشته دو مسئله مهم، که هنوز هم تا حدودی ادامه دارند، برلین را تحت تاثیر قرار داد. مسئله سیاست پناهجوئی و انتگراسیون و مسئله ترس از اخراج بویژه برای پناهجویان رد شده افغانستانی. ورود تعداد زیاد پناه جویان به برلین در سال های گذشته سبب شده است که تعداد ایرانی ها و افغانستانی ها در برلین نسبت به ۲۰۱۵ نزدیک به سه برابر شوند. این امر به نوبه خود باعث افزایش جدی کار کانون شده است. تلاش برای احقاق حقوق تازه واردین وکمک برای برطرف کردن کمبودهای روزانه آن ها حجم زیادی از کار ما را به خود اختصاص داده است. مشاوره حقوقی برای کسانی که قرار مصاحبه داشته و یا جواب منفی گرفته اند، بخش دیگری از این کار بوده است. در رابطه با ترس از اخراج پناهجوبان، کانون علاوه بر مشاوره و ارائه اطلاعات و زدودن ترس و وحشت گاه بی مورد، در بعد سیاسی نیز در بسیاری از ابتکاراهای سیاسی برای مقابله با این سیاست نادرست فعال و گاهن از پیشنهاد دهندگان آنها بوده است. به عنوان مثال میتوان از نقش مهم کانون در برگزاری چند تظاهرات و ارجمله تظاهرات بزرگ ” تقسیم ناپذیر” در برلین نام برد.
در رابطه با دیگر فعالیتهای کانون می توان به ادامه همکاری در اولین مجمع علیه هموفوبی و اولین شورای مهاجران در برلین، که کانون پناهندگان سیاسی در برلین از موسسان آن ها بوده است، اشاره کرد. همکاری در شورای پناهندگان برلین نیز همچنان به طور موثر ادامه دارد. نمانیده کانون در این شورا از ۲۰۱۷ برای ۵ سال به عنوان نماینده مستقیم این نهاد در شورای مشورتی دولت برلین برای مسائل پناهندگی و همپیوندی (انتگراسیون) برگزیده شد. به علاوه در حاشیه انتخابات آلمان مجموعه خواست های نهادهای مدافع حقوق پناهندگان و مهاجرین تنظیم شدند، که مسئولین کانون در تنظیم این خواسته ها نقش مستقیم داشتند. همچنین نمایندگان کانون بطور مستمر در شبکه های کار و تحصیل برای جوانان پناهجو، شبکه مراقبت از کیفیت مصاحبه ها و آمادگی برای متقاضیان پناهندگی و نشست های سراسری آموزگاران فارسی زبان در آلمان و اروپا شرکت دارند.
در سال گذشته کمک به پناهندگان و پناهجویان ایرانی و افغانستانی مقیم برلین و همراهی آنان در ادارات و موسسات همچنان مهمترین عرصه کار ما بوده است. همراهی حدود ۴۰۰ نفر در ادارات و موسسات مختلف، بیش از ۱۶۰۰ مشاوره حضوری شامل حدود ۳۰۰ مشاوره برای آمادگی تقاضای پناهندگی و مسائل مرتبط با آن، ۲۵۰۰ مشاوره تلفنی در برلین و حدود ۶۰۰ مشاوره تلفنی برای خارج از برلین و سازماندهی بیش از ۳۰۰ دوره و کلاس و حضور نمایندگان کانون در محل های زندگی پناهجویان، گویای بخشی از فعالیتهای روزانه ما در سال گذشته است. مشاوره و کمک از طریق پست الکترونیکی در این سال به حدود ۶۵۰ مورد رسید که تعداد چشمگیری است. این مهم بدون همکاری داوطلبانه بسیاری از یاران و همکاران کانون ممکن نبود. از همه همراهنمان در سال گذشته متشکریم.
کانون با پروژه های متعددی برای تسهیل هر چه بیشتر مشارکت و همپیوندی ایرانیان و افغانستانی ها در جامعه جدید فعالیت می کند. پروژه زنان، پروژه مدرسه فارسی، کلاسهای متعدد یادگیری زبان آلمانی و آشنایی با کشور آلمان، مشاوره برای تحصیل، کاریابی و … از یک سو و برگزاری دورهای یادگیری کامپیوتر، جلسات متعدد و منظم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و همکاری منظم و مداوم کانون با دیگر نهادها، احزاب و سازمانهای آلمانی و غیر آلمانی از سوی دیگر، گوشه هائی از فعالیتهای سال گذشته کانون است. علاوه بر این به علت مشکل تر شدن پیداکردن خانه مناسب، بویژه برای پناهجویان و پناهندگان، کارگروه ویژه ای در این رابطه در شورای پناهندگان برلین تشکیل شده که نماینده کانون نیز در آن شرکت دارد. افزایش دانشجویان ایرانی در برلین قابل توجه است. مشاوره با بسیاری از آنان در موارد مختلف در سال گذشته از فعالیت های جدید کانون بود. سه پروژه جدید در سال گذشته داشتیم، اولی در همکاری با موسسه آموزشی “لرن لادن” برای مشاوره تحصیلی و کاریابی و دومی در همکاری با شورای مهاجرین برلین برای توضیح مسائل ویژه پناهجویان هم جنسگرا، ترانس سکسوئل و ترانس جندر به جامعه ایرانی و افغان که هر دو پروژه به زبان فارسی- دری بوده. شبکه ای ویژه ای هم برای جذب پناهجویان و پناهندگان افغانستانی که فاقد مدارک و پیشینه کافی برای کارآموزی هستند، با دیگر نهادهای درگیر تشکیل داده ایم که امکان ورود این گروه را به دوره های کاراموزی و یا کار تسهیل کند.
در مورد وضعیت تابعیت ایرانی ها در آلمان در سال گذشته شاهد موانع بوروکراتیکی، بویژه درمورد داشتن کار ثابت و نوع اقامتی که متقاضیان داشتند، بودیم که در نشست های متعدد با مسئولین ادارات بخش ها، مسئول امور خارجیان در برلین و نمایندگان احزاب در پارلمان برلین آنها را مطرح و برای رفع آنها پیشنهادهای مشخصی ارائه کردیم. مشکلتر شدن آوردن خانواده از ایران و افغانستان و چگونگی صدور ویزای مخصوص در این رابطه از دیگر موضوعات کاری ما و مقامات رسمی ادارات بود. گزارشات و شکایات زیادی از مشکلتر شدن تقاضای ویزا از سفارت آلمان در تهران و به ویژه رزرو وقت از طریق اینترنت، به ما شده است که به نوبه خود، آنها را به مسئولین امر منتقل کرده ایم. سفارت آلمان در افغانستان فعلن تعطیل است و این امر سبب مشکلات و مخارج زیادی برای متقاضیان ویزا شده است.
نمایندگان کانون در این سال در جلسات عمومی، در مصاحبه های مطبوعاتی و از طریق رسانه های ایرانی محلی یا سراسری در توضیح قوانین و امکانات جدید به جامعه ایرانی فعال بودند. خروج اجباری بسیاری از فعالان سیاسی از ایران و اقامت آنها در ترکیه، یونان و شمال عراق و یا در صربستان ابعاد جدیدی از کار را برای کانون در پی داشت. انبوهی از جلسات، مصاحبه ها، گزارشها و نشستها با مسئولان احزاب و نهادهای دولتی و غیر دولتی، و همچنین شرکت منظم در جلسات نهادهای حقوق بشری، پناهندگی و مهاجرین، موقعیت هائی بوده اند که به واسطه آنها دست اندرکاران و افکار عمومی با خواست ها و مشکلات ایرانیان و افغانستانی های مقیم برلین آشنائی بیشتری پیدا کنند وخواست های آنان مورد بررسی قرار گیرند.
برشمردن این نکات مانع از آن نمی شود که به مشکلات بزرگی که با آنها روبرو هستیم اشاره ای نکنیم. به عنوان نمونه بودجه مدرسه فارسی کانون از ابتدای سال ۲۰۰۷ کاملا قطع شده است. با تمام این مشکلات در سال گذشته برنامه ها و دوره های متعدد و جدیدی بویژه برای تازه واردین ایرانی و افغانستانی، زنان و همچنین مشاوره حقوقی رایگان برگزار شدند. به علت تعداد زیاد مراجعین کانون به همکاران افتخاری برای همراهی پناهجویان بعنوان مترجم نیازمند است و دست کمک به سوی کسانی دراز می کند که چند ساعتی در هفته وقت داشته و به زبان های آلمانی و فارسی یا دری مسلط باشند. وب سایت و فیس بوک کانون در سال گذشته نیز مورد استفاده قابل توجهی قرار گرفت. اخبار و گزارشات مهم پناهندگی و مهاجران و گزارشات فعالیت های کانون در شبکه های مجازی برای عموم قابل دسترسی هستند.
علاوه بر وظایف روزانه فوق، کانون پناهندگان فعالانه علیه نقض روزانه و سیستماتیک حقوق بشر در ایران، که عامل اصلی فرار و آواره گی پناهندگان ایرانی است، فعالیت کرده و در سطوح مختلف سعی در برجسته کردن آن در مجامع ایرانیان و جوامع بین المللی، بویژه در رسانه های عمومی آلمانی، داشته و در این راستا حرکات اعتراضی متعددی را راسا و در بسیاری موارد در همکاری و اتحاد با دیگر نهادها، سازماندهی کرده است.
پناهندگان، تبعیدیان و مهاجران ایرانی،
امیدواریم که مبارزات مردم ایران برای دمکراسی، آزادی و برابری روزی به ثمر نشیند و مردم کشورمان بهاران را در ایرانی دمکراتیک جشن گیرند.
کانون پناهندگان سیاسی ایرانی– برلین
(مارس ۲۰۱۹- فروردین ۱۳۹۸)