ایرانیانی که در آلمان پناهندگی سیاسی دارند امکان مسافرت به ایران ندارند. بسیاری از این دسته از ایرانیان برای سالهای طولانی محروم از دیدار پدر، مادر یا دیگر افراد خانواده خود شده اند. اگر والدین این افراد به لحاظ مالی امکان تامین هزینه مسافرت به آلمان را نداشته یا در تهیه پاس و ویزا با مشکل مواجه شوند، آنها نیز از ترک خاک ایران و دیدن فرزندان خود در آلمان محروم می شوند.
دسته دیگری از ایرانیان ساکن آلمان اگرچه مشکلی برای مسافرت به ایران ندارند، اما به لحاظ شغلی یا خانوادگی مایل به ادامه زندگی در ایران نیستند. والدین این دسته از ایرانیان نیز هر سال یا هر دو- سه سال یک بار برای دیدن فرزند یا فرزندانشان به آلمان می آیند.
با بالا رفتن سن والدین، نیاز آنها برای زندگی در کنار فرزندانشان نیز بیشتر می شود. برخی از این پدر و مادرها بیماری های شدید دارند، برخی مطمعن نیستند که سال بعد بتوانند با هواپیما پرواز کنند، برخی تنها زندگی می کنند، برخی بسیار زود رنج و حساس شده و اگر تنها باشند عطش شدیدی در آنها وجود دارد که حتما سال های آخر عمرشان در کنار فرزند یا فرزندانشان باشند. فرزندان آنها نیز به لحاظ اخلاقی، انسانی و عاطفی این نیاز و این مسئولیت را احساس می کنند که پدر و مادرشان را تنها نگذارند. اگر چه برای بسیاری از آنها زندگی به همراه پدر و مادر سالخورده و حل و فصل مسائل روزمره اداری آنها مشکلات زیادی را به همراه خواهد آورد، اما برایشان مهم است که پدر و مادر خود را تنها نگذاشته و آنها را به نزد خود در آلمان بیاورند.
راه های موجود برای آوردن پدر و مادر نزد خود در آلمان چیست؟
اول: از طریق درخواست پناهندگی
برخی بعد از آنکه به طور رسمی و قانونی و از طریق دعوتنامه پدر و مادر خود را به آلمان دعوت می کنند، پناهنده اعلام کردن آنها را تنها راه موجود می دانند. این تصور اشتباه است. اول آنکه این دسته از افراد سالخورده، شانس بسیار بسیار کمی دارند که قبولی پناهندگی دریافت کنند. دوم آنکه اعلام درخواست پناهندگی، کارهای اداری بسیاری با خود به همراه می آورد، از جمله امکان انتقال به شهری دور تر از محل زندگی فرزند و رفت و آمد بین شهرها، شرایط سخت زندگی در (کمپ) هایم پناهندگی، شرایط سخت و محدود امکانات درمانی و بالاخره آنکه مشخص نیست که این وضعیت سخت چه مدت طول خواهد کشید. همه این ها به اضافه ی مشکل زبان آلمانی فشارهای زیادی را بر روی این افراد سالخورده وارد می کند که باید از آن جلوگیری نمود.
توضیح مهم: اگر کسی از این روش استفاده کند باید بداند که هزینه های پدر و مادرش در طول مدت رسیدگی به پرونده پناهندگیشان و همچنین بعد از پایان مراحل رسیدگی به پرونده اگر درخواست پناهندگی رد شود، با کسی خواهد بود که برای پدر و مادر دعوت نامه ارسال کرده بوده است. کسی که دعوتنامه را امضاء می کند، تعهد نامه ای را بر اساس مواد 66 تا 68 قانون اقامت امضاء می کند و مطابق آن می پذیرد که همه هزینه های افراد دعوت شده را در طول مدت اقامت آنها در آلمان عهده دار می شود. بر اساس این قانون، هر کمون (شهرداری) فرم های مخصوصی دارد که برای به جریان انداختن دعواتنامه باید آنها را پر نمود. نمونه زیر مربوط به شهر “کنستانز” در ایالت “بادن-ووتمبرگ” در جنوب آلمان می باشد. لطفا به به فرم های pdf آمده در پائین همان صفحه نیز توجه کنید. (شکل این فرم ها و یا مراحل اداری درخواست دعوتنامه در هر شهرداری می تواند متفاوت از شهرداری های دیگر باشد).
http://www.konstanz.de/rathaus/02168/02191/02192/02195/
یک پیامد دیگر اعلام پناهندگی آن است که فردی که دعوتنامه را پر کرده بوده است، در آینده دیگر نمی تواند به راحتی دعوتنامه جدیدی برای فرد دیگری درخواست دهد، زیرا اداره خارجیان این احتمال را در نظر می گیرد که نفر جدید دعوت شده نیز شاید بخواهد درآلمان بماند و درخواست پناهندگی دهد. اعلام درخواست پناهندگی پدر و مادر هم مسئولیت مالی برای دعوت کننده به همراه می آورد و هم به اعتبار او نزد اداره خارجیان آسیب می رساند.
دوم: از طریق درخواست اقامت به دلایل انسانی
راه مناسب، آسان تر و درست تر استفاده از ماده 36 قانون اقامت آلمان می باشد. بند 2 این ماده تاکید می کند: “می توان برای دیگر افراد خانواده یک خارجی [از جمله پدر یا مادر] برای به هم پیوستن به خانواده اش اقامت صادر نمود، اگر برای جلوگیری و پیشگیری از بروز یک وضعیت سخت و دشوار باشد. […].”
http://www.gesetze-im-internet.de/aufenthg_2004/__36.html
توضیح مهم: در این ماده از فعل “می توان” استفاده شده است. یعنی اداره خارجیان الزامی ندارد که حتما آن را رعایت کند، بلکه “می تواند”. به این ترتیب باید توجه داشت که؛ اولا: تصمیم گیری در این باره “موردی” می باشد. یعنی هر درخواست مورد به مورد و جداگانه بررسی شده و در باره اش تصمیم گرفته می شود. اینطور نیست که بتوان به اداره خارجیان گفت: چون شما به پدر و مادر یک نفر دیگر اقامت داده اید، پس باید حتما به پدر و مادر من نیز اقامت بدهید!
دوما: تصمیم گیری در دادن یا ندادن اجازه اقامت به عهده کارمند اداره خارجیان است و اوست که نهایتا تصمیم می گیرد که آیا شرایط لازم برای صدور اقامت وجود دارد یا نه؟
شرایط استفاده از این قانون چیست؟
اول: کسی که اقامت بر اساس بند1 ماده 25 قانون اقامت، اقامت نامحدود، یا اقامت اروپائی و یا اقامت کارت آبی اروپا (بلاوکارته) دارد. (Niederlassungserlaubnis, Daueraufenthalt – EU, Aufenthaltserlaubnis oder eine Blaue Karte EU) همچنین افرادی که تابعیت آلمانی گرفته اند نیز می توانند از همین قانون کمک بگیرند.
دوم: کسی که شاغل بوده، قرارداد کاری داشته و میزان درآمد او علاوه بر تامین خود و خانواده اش، آنقدر هست که می تواند یک یا دو نفر دیگر را با تمام هزینه هایشان از جمله، مسکن، پوشاک، غذا و از همه مهمتر هزینه های درمانیشان، تحت پوشش گرفته و آنها را تامین نماید. کسی که شاغل نبوده و از کمک های دولتی برای زندگی اش استفاده می کند نیز می تواند چنین درخواستی بدهد، اما موافقت با آن در اختیار کارمند اداره خارجیان می باشد. (بند 3 از ماده 27 قانون اقامت)
مهم: اگر فردی خود درآمد کافی نداشته باشد، اما پدر و مادرش بتوانند خودشان این هزینه ها را تامین کنند، یا اگر برادر یا خواهر دیگری وجود داشته باشد که حاضر باشد در تامین هزینه ها همکاری کرده و آن را تضمین و تعهد کند، می توان از این طریق نیز، یعنی تامین هزینه ها بطور دسته جمعی، شانس جلب موافقت اداره خارجیان را بالا برد.
سوم: اگر پدر و مادر در “شرایطی ویژه یا غیر معمول سخت و دشوار” قرار گرفته و یا هدف از آوردن آنها این باشد که از درغلتیدن آنها به آن وضعیت سخت و دشوار پیشگیری نمود. قانون اقامت در مورد ماده 36 و “شرایطی” که به آن اشاره می کند، که اتفاقا کلیدی ترین موضوع می باشد، توضیح بیشتری ارائه نمی دهد.
منظور از “شرایط ویژه یا غیر معمول سخت و دشوار” چیست؟
در دستورالعمل اجرائی مربوط به قانون اقامت (Allgemeine Verwaltungsvorschrift zum Aufenthaltsgesetz)، در موارد مختلفی “شرایط ویژه یا غیر معمول سخت و دشوار” توضیح داده شده است. (ص 189 تا 191)
مهمترین مواردی که می تواند شامل “شرایط ویژه یا غیر معمول سخت و دشوار” شوند، عبارتند از:
– اگر به نحوی قابل اثبات، مشخص باشد که پدر و مادر در وضعیتی نیستند که برای مدت طولانی از خودشان مراقبت کنند. مثلا به لحاظ مریضی جسمی یا روحی، رسیدگی و مراقبت های مرتبط با بیماری یا از کار افتادگی و…
– اگر مشکلات یا سختی ها و دشواری های مورد نظر طوری باشند که انسجام و موجودیت خانواده را به خطر انداخته باشد، به نحوی که به هم ملحق شدن و در کنار هم قرار گرفتن خانواده بتواند از این از هم پاشیدگی جلوگیری کند.
– همچنین اگر فرزندی که در آلمان زندگی می کند، در وضعیت سخت و دشواری قرار گرفته (مثلا به دلیل تصادف یا بیماری یا به دلیل ناراحتی های روحی یا روانی، به نحوی که برای دراز مدت دچار از کار افتادگی شده و نیاز به مراقبت داشته باشد)، در چنین حالتی نیز می توان درخواست آمدن پدر و مادر را ارائه نمود.
نکته مهم: شرایط عمومی یا وضعیت سیاسی کشور (داخل ایران) نمی تواند به عنوان یک دلیل در چهارچوب این قانون مورد اشاره قرار بگیرد. بلکه دلایل باید صرفا شخصی، خانوادگی و انسانی باشند.
از چه طریقی بهتر است اقدام شود؟
درخواست اقامت برای پیوستن پدر و مادر را می توان هم از طریق وکیل و هم بطور شخصی ارائه و دنبال نمود. همانگونه که در بالا اشاره شد موافقت با چنین درخواستی برای اداره خارجیان الزامی نبوده، بلکه در اختیار کارمند مربوطه قرار داده شده تا به صلاح دید خودش تصمیم بگیرد. از همین رو باید توجه کرد که چگونگی طرح موضوع و نوع صحبت کردن با کارمند مربوطه در اداره خارجیان بسیار حساس بوده و حتی تعیین کننده است. تنها تسلط به زبان آلمانی برای طرح این درخواست و گفتگو با کارمند مسئول پرونده کافی نیست، بلکه برقراری یک رابطه انسانی که آن کارمند به خوبی اهمیت و و اقعی بودن مشکل و درخواست شما را درک کند مهم است. باید توجه داشت که بسیاری از کارمندان اداره خارجیان تجارب ناخوشیاندی در بررسی چنین درخواست هائی دارند و ممکن است این پیش فرض را داشته باشند که دلایل ارائه شده ی شما ساختگی و غیر واقعی است یا در مورد آن بزرگ نمائی شده و غلّو می شود. او ممکن است ابتدا بر پایه چنین تجاربی به درخواست شما نگاه کند. اما یک ارتباط محترمانه و شفاف می تواند چنین بدبینی هائی را برطرف نماید. به هرحال از آنجا که موضوع، موضوعی انسانی و خانوادگی است، طرح مستقیم مسئله از سوی شما به کارمند مربوطه این فرصت را می دهد تا احساس شما و شرایطی که درگیر آن هستید را بلاواسطه و بطور مستقیم از خود شما دریافت کند. این موضوع، یعنی این ارتباط مستقیم می تواند به کارمند مسئول پرونده کمک کند تا راحت تر در مورد جدیت و اهمیت و واقعی بودن مشکلاتی که مطرح می کنید به باور برسد.
اگر درخواست مستقیم شما به نتیجه نرسد یا شما به لحاظ برقراری ارتباط زبانی و انسانی با کارمند مربوطه ضعفی در خود می بینید، بهتر است از وکیل کمک بگیرید. اگر هم بعدا برای برخی پیگیری های اداری بطور مستقیم با کارمند مسئول پرونده روبرو می شوید نکات فوق در مورد نوع برقراری ارتباط با او را مورد نظر داشته باشید.
حنیف حیدرنژاد
15.04.2013
http://www.hanifhidarnejad.com