در سال ۲۰۱۴ شمار پناهجویان در آلمان افزایش یافت. تعداد پناهجویان ایرانی در این سال تفاوت چندانی با سال پیش از آن نداشت. آلمان پناهجویان بسیاری را پذیرفت اما شمار زیادی را هم به کشورهایی بازپس فرستاد که از آن آمده بودند.
شمار پناهجویان در آلمان مدتهاست که رو به افزایش است. در سال گذشته (۲۰۱۴) در مجموع ۲۰۲ هزار و ۸۳۴ درخواست پناهندگی در آلمان داده شد که این تعداد ۶۰ درصد بیش از سال ۲۰۱۳ بود. چنین آماری از دهه ۱۹۹۰ تا کنون بی‌سابقه بوده است.
به گزارش خبرگزاری آلمان، اداره فدرال امور مهاجران و پناهندگان پیش‌بینی می‌کند که شمار متقاضیان پناهندگی در سال جاری (۲۰۱۵)۵۰ درصد افزایش یابد. به گزارش روزنامه “بیلد”، اداره مذکور تخمین می‌زند که در سال ۲۰۱۵ دست کم ۲۵۰ هزار نفر از آلمان درخواست پناهندگی کنند و همچنین ۵۰ هزار نفر تقاضای مجدد پناهندگی بدهند.
تقاضای مجدد به معنای آن است که یک بار به پرونده متقاضی پناهندگی رسیدگی و درخواست او رد شده است. اما سپس متقاضی پناهندگی می‌تواند پس از مدتی چنانچه شرایط جدیدی در زندگی‌اش پیش آمده باشد برای بار دوم تقاضای پناهندگی بدهد.
اداره فدرال امور مهاجران و پناهندگان آلمان علت افزایش پناهجویان در سال ۲۰۱۴ را بحران و جنگ داخلی بخصوص در سوریه، عراق و اوکراین ذکر کرده است. همچنین بسیاری از کوزوو به آلمان پناهنده شده‌اند.
آمار پناهجویان ایرانی در سال ۲۰۱۴
نام ایران در میان ده کشوری دیده نمی‌شود که در سال ۲۰۱۴ بیشترین شمار پناهجویان در آلمان را دارند. به گفته حمید نوذری، مسئول کانون پناهندگان سیاسی ایران در برلین، شمار پناهجویان ایرانی در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده است. در سال ۲۰۱۴ شمار متقاضیان پناهندگی ۳۱۵۴ نفر و شمار کسانی که تقاضای مجدد دادند ۳۴۰ نفر بود.
به گفته حمید نوذری، در سال گذشته بیشتر قریب به اتفاق پناهجویان ایرانی ۲۵ تا ۳۵ ساله و دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. شمار زنان و مردان پناهجوی ایرانی تقریبا برابر و تعداد مردان حدود ۷ تا ۸ درصد بیشتر از زنان بود. شمار زوج‌های جوان در میان پناهجویان افزایش یافته که نشان می‌دهد “فشار زندگی در ایران برای زوج‌های جوان و کسانی که تازه می‌خواهند مشغول به کار شوند زیاد است”.
به گفته نوذری، دلایل ایرانیان پناهجو برای درخواست پناهندگی متفاوت بوده و شامل “تغییر دین، سبک زندگی یا تحت پیگرد بودن به دلیل روزنامه‌نگاری و وبلاگ‌نویسی، فعالیت مدنی بویژه در استان‌های مرزی کشور چون کردستان، آذربایجان و بلوچستان، انتقاد به دین یا انتقاد به ادغام دین و دولت” می‌شده است.
نوذری به دویچه وله گفت: «در حال حاضر پناهجویان طیف وسیعی را دربرمی‌گیرند و با طیف پناهجویان سال‌های گذشته فرق می‌کنند که بیشتر عضو سازمان‌های سیاسی یا بخشی از جنبش‌های دانشجویی یا زنان بودند؛ دلایل پناهجویان جدید نشان‌دهنده این است که فعالیت‌های شخصی و آزادانه هم در ایران تحت پیگرد دولتی قرار می‌گیرد و می‌تواند به فرار از کشور منجر شود.»
نوذری افزود که هم اکنون فعالان مدنی، بخصوص در خوزستان، کردستان و آذربایجان، در شرایطی بسیار دشوار به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و به شدت زیر فشار جمهوری اسلامی هستند. در سال گذشته بسیاری از مراجعه‌کنندگان به کانون پناهندگان سیاسی ایرانی در برلین از این دست پناهجویان و بیشتر آنان نیز زن بوده‌اند.
میزان پذیرش پناهندگی
در سال ۲۰۱۴ در مجموع ۱۰ هزار و ۸۸۴ نفر از آلمان به کشوری که از آن آمده بودند بازپس فرستاده شدند. از سال ۲۰۰۶ تا کنون چنین آمار بالایی در مورد بازپس‌فرستاده‌شدگان وجود نداشته است. بیشتر این افراد از صربستان، مقدونیه و کوزوو بودند.
به گفته مسئول کانون پناهندگان سیاسی ایرانی در برلین، اگر سوریه را که وضعی استثنایی دارد کنار بگذاریم، آمار پذیرش درخواست پناهندگی ایرانیان با فاصله از همه کشورها بیشتر است. شمار ایرانیانی که طبق پاراگراف‌های مختلف قوانین پناهندگی در آلمان پذیرفته می‌شوند بالای ۵۲ درصد است. در مورد بقیه کشورها این رقم ۱۰ تا ۱۲ درصد است.
حمید نوذری گفت که در مورد ایرانیان باز پس فرستادن به ایران یا کشور دیگر تقریبا وجود ندارد. چند ایرانی “دپورت” شده‌اند که به عنوان مجرم در زندان آلمان به سر می‌برده‌اند.
وضعیت کاری پناهجویان
از آغاز سال جاری ۲۰۱۵ پناهجویان می‌توانند پس از گذشت مدت سه ماه از زمان درخواست پناهندگی خود جذب بازار کار شوند. پیش از این لازم بود که آنان یک سال صبر کنند تا اجازه کار داشته باشند.
حمید نوذری گفت که با وجود کاهش مدت انتظار برای ورود به بازار کار هنوز مشکل پناهجویان حل نشده است. او چنین توضیح داد: «مسئله به این سادگی نیست. کسانی که متقاضی پناهندگی هستند اگر کاری پیدا کنند این دلیل نمی‌شود که حتما بتوانند اجازه کار برای آن کار بگیرند و مشغول کار شوند. اداره کار کسانی را که آلمانی هستند یا اقامت آلمان را دارند یا ساکن کشورهای اروپایی هستند نسبت به متقاضی پناهندگی ارجح می‌داند و به جز در موارد استثنایی کم پیش می‌آید که متقاضی پناهندگی به سر کاری برود که پیدا کرده است.»
از این رو منتقدان از دولت آلمان می‌خواهند که امتیاز “ارجحیت دادن” برداشته شود تا متقاضیان پناهندگی همچون دیگر کسانی که دارای اقامت آلمان هستند بتوانند از امکان برابر برای اشتغال برخوردار شوند.
بهبود وضعیت “تحمل‌شدگان”
هم اکنون در مجموع حدود صد هزار نفر به عنوان “تحمل شده” در آلمان اجازه اقامت دارند. درخواست پناهندگی این افراد رد شده، اما آلمان آنان را به دلایل مختلف از کشور بیرون نمی‌راند. دولت آلمان درصدد است به این افراد امکان دریافت حق اقامت بدهد.
کسانی با اقامت “تحمل‌شده” که تنها به آلمان آمده‌اند و به مدت ۸ سال است در این کشور به سر می‌برند یا خانواده‌‌هایی که ۶ سال است در آلمان هستند، به شرطی که سرپناهی داشته باشند و تلاش کرده باشند از پوشش کمک‌های اجتماعی درآیند، می‌توانند تقاضای اقامت بدهند.
نظر آلمانی‌ها
پذیرش پناهجویان از کشورهای گوناگون، از جمله سوریه، در حالی در آلمان صورت گرفته که یک نظرسنجی جدید نشان می‌دهد آلمانی‌ها نظر مساعدی نسبت به این روند ندارند.
نظرسنجی‌ای که به خواست کمیسیون اتحادیه اروپا صورت گرفته نشان می‌دهد که دو سوم شهروندان آلمان با پذیرش شهروندان کشورهای غیر اروپایی در این کشور مخالف هستند.
طبق نظرسنجی یاد شده، شهروندان آلمان (۶۱ درصد) با این موضع خود انتقادی‌تر از میانگین همه اروپایی‌ها (۵۷ درصد) هستند که مخالف پذیرش مهاجرت شهروندان غیراروپایی‌اند.
از نظر بیشتر آلمانی‌ها، مهم‌ترین مسئله در اروپا موضوع مهاجرت و پناهندگان است. آنها این مسئله را از بحران اقتصادی هم مهم‌تر ارزیابی می‌کنند.
مخالفت با پذیرش مهاجران غیراروپایی در ایتالیا (۷۵ درصد)، لتونی (۷۹ درصد) و اسلواکی (۷۴ درصد) از آلمان هم بیشتر است. اما در سوئد (۲۵ درصد)، بریتانیا (۵۷ درصد) و فرانسه (۵۸ درصد) این مخالفت شدت کمتری دارد.
حدود ۵۰ درصد آلمانی‌ها موافق مهاجرت شهروندان اروپایی به کشورشان هستند.
افزایش شمار مهاجران
همچنین شمار مهاجران به آلمان افزایش یافته است. به گزارش اداره آمار آلمان فدرال، در نیمه نخست سال گذشته (۲۰۱۴) ۶۶۷ هزار نفر وارد این کشور شدند که این تعداد ۱۱۲ هزار نفر یا ۲۰ درصد بیش از سال پیش از آن است.
در نیمه نخست ۲۰۱۴ همچنین ۴۲۷ هزار نفر آلمان را ترک کردند. بنابراین تفاوت شمار مهاجران به آلمان و ترک‌کنندگان این کشور حدود ۲۴۰ هزار نفر است. بیشتر کسانی که به آلمان آمده‌اند از رومانی (۹۸هزار نفر)، لهستان (۹۶هزار نفر) و بلغارستان (۳۸هزار نفر) هستند. دلیل اصلی افزایش شمار مهاجران از این سه کشور به آلمان قانونی است که سال ۲۰۱۴ تصویب شد و براساس آن شهروندان کشورهای اتحادیه اروپا می‌توانند آزادانه در این کشورها اقامت و کار کنند.
از میان کشورهای غیر اروپایی بخصوص شمار مهاجران سوری به شدت افزایش یافته است. ۲۲هزار سوری در مدت زمان یاد شده به آلمان آمده‌اند که این رقم افزایشی ۲۴۲ درصدی را نسبت به سال پیش نشان می‌دهد.
آلمان مقصد مهاجرت شماری از شهروندان کشورهای جنوب اروپا نیز هست که دچار بحران اقتصادی شده‌اند. شمار مهاجران ایتالیایی و اسپانیایی به ترتیب ۲۸ و یک درصد افزایش یافته است. اما از شمار مهاجران یونانی به آلمان ۷ درصد کاسته شده است. همچنین بر شمار پناهجویان از کشورهای بوسنی هرزگوین و صربستان افزوده شده است.