کانون پناهندگان سیاسی ایرانی در برلین فرا رسیدن نوروز و آغاز سال ۹ ۱۳۹ را به همه تبعیدیان ، پناهجویان، پناهندگان و مهاجران ایرانی و افغانستانی تبریک میگوید. امیدواریم که این سال با سلامتی، موفقییت و زندگی راحت تر برای همه همراه باشد.
در سال گذشته نیز گریز از جمهوری اسلامی ایران ادامه داشت. در این سال ۸۴۰۷ ایرانی در آلمان تقاضای پناهندگی دادند،که نشان دهنده استمرار فشارهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جنسیتی بر مردم ایران است. از سوی دیگر در این سال ۹۵۲۲ افعانستانی متقاضی پناهندگی در آلمان بودند، که این امر بیان کننده نقض روزانه حقوق بشر نه تنها در افغانستان که علاوه بر آن در ایران است، چراکه بسیاری از پناهجویان افغانستانی زیر فشارهای دولتی و شبه دولتی از ایران گریخته اند. تعداد پناهجویان ایرانی و افغانستانی همچنان قابل توجه است. با سیاستهای تازه دولت آلمان و دیگر کشورهای اروپا ، قرارداد با ترکیه و بسته شدن “راه بالکان”، از اواسط ۲۰۱۶ ورود پناهجویان به آلمان بشدت کاهش پیدا کرده است.
وضعیت اسفبار حقوق بشر و نقض سیستماتیک آن در ایران، همچون ۴۱ سال گذشته، در سال پیش نیز ادامه یافت. برگزاری بیدادگاهها و صدور احکام ظالمانه علیه مخالفین، منتقدین و دگراندیشان، سرکوب، ضرب و شتم و شکنجه زندانیان، اعدام های پرشمار، سلب سیستماتیک حقوق زنان، دانشجویان، کارگران، جوانان، معلمان، اقلیتهای ملی و قومی و جنسیتی و دینی…. و بی کفایتی و درماندگی به اصطلاح مسئولان در برابر بلایای طبیعی و زیست محیطی، همه و همه نشان دهنده آن است که تثبیت حقوق دمکراتیک در این سیستم میسر نیست و هم از اینروست که برای بسیاری راهی جز ترک کشور باقی نمی گذارد. آنچه اما در سال گذشته قابل توجه بود افزایش حرکت های اعتراضی در ایران است: اعتصابات بی شمار کارگران، اعتراضات گاه روزمره اقشار مختلف چه اقتصادی و چه سیاسی-اجتماعی نشانگر اوضاع نابسامان کشور است. خیزش آبان در پی گرانتر شدن بنزین در بسیاری از شهرهای ایران و گسترش سیاسی آن به نه به رژیم اسلامی و سرانش را حاکمان با کشتار کم سابقه ای جواب دادند: حداقل چند صد نفر را در خیابان ها کشتند و چند هزار نفر را دستگیر کردند. در پی با موشک زدن هواپیمای مسافربری و کشته شدن همه مسافران و خدمه هواپیما، تظاهرات های وسیعی علیه سیات های دروغ وپنهان کاری رژیم، بسیاری از شهرها را بار دیگر در برگرفت. جواب رژیم حاکم در ایران جز سرکوب، ارعاب، افترا و نمایش های چندش آور تلویزیونی و پرونده سازی های امنیتی چیز دیگری نبود.
سیاست خارجی تازه سردمداران رژیم ایران با خروج ایالات متحده امریکا از توافقات هسته ای با چالش های جدی جدیدی روبرو شده است. تحریکات هر دو طرف: حمله به تاسیسات نفتی و نظامی و سیاسی ایالات متحده از سوی ایران و نیروهای حامی اش و کشتن فرمانده نیروی قدس توسط نیرهای ایالات متحده وضعیت را بیش از پیش متشنج تر کرده. سرنوشت روابط، بویژه اقتصادی، با اروپا و در این میان آلمان اصلن مشخص نیست. بنظر می رسد در چهل و یکمین سالگرد تاسیس رژیم اسلامی در ایران بجز تبلیغات و راهپیمائی های سرگرم کننده چیزی برای مباهات به آن برای حاکمان باقی نمانده. وخامت وضعیت حقوق بشر در در ایران هیچ تغییر معنا داری نکرده است. در این شرایط به نظر می رسد نگاه جامعه جهانی بیشتر به مشکلات سیاست های اتمی و امنیتی جمهوری اسلامی دوخته شده و نقض سیستماتیک و روزانه حقوق بشر در آن هم چنان به حاشیه رانده می شود. رژیم ایران تقریبن هر فعالیت جدی نیروهای دگر اندیش را از خارح هدایت شده و نافی امنیت کشور خوانده و آن را سرکوب و یا در نطفه خفه می کند. این امر وظیفه نهادهای مدنی – سیاسی و مدافع حقوق بشر از جمله کانون پناهندگان سیاسی را در پیگیری وضعییت فعالین دگر اندیش دوچندان کرده است. فشار و تبعیض مضاعف نسبت به شهروندان افعانستانی مقیم ایران متاسفانه در سال گذشته نیز ادامه یافته است.
در خارج از کشور رژیم ایران سیاست های تهاجمی تری نسبت به مخالفین خود در پیش گرفته است. در سال گذشته چندین عملیات نیروهای جمهوری اسلامی علیه مخالفین کشف و خنثی شد. دستگاه دیپلماتیک ایران در این اقدامات به مانند گذشته ابزار مهم این تعرضات بود. این امر باعث تشنجاتی میان اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران شده که همچنان ادامه دارد. از سوی دیگر در سال گذشته شاهد تشدید فعالیتهای نمایندگی های جمهوری اسلامی در خارج کشور و تقویت سیاستهای به اصطلاح فرهنگی آن در ایجاد موسسات پوششی با عنوان “نهادهای فرهنگی”، حضوردر جشنواره ها و برپائی کنسرتها و جشنهای مختلف، و البته نفوذ در مجامع علمی و تخصصی با پوشش “ایران دوستی” و “ایران شناسی” بودیم. این در حالی است که بسیاری از اینگونه فعالبتها در ایران امروز قانونا ممنوع و محدود شده و یا با موانع، مشکلات و حملات متعدد “فراقانونی” مواجه می شوند. در بعد سیاسی نیز گزارشات متعددی از تهدیدهای دستگاه امنیتی بر ایرانیان فعال در خارج از کشور، از جمله در برلین و دیگر شهرهای آلمان، و فشارها و تضییقات برای خانواده های آنها در ایران در دست است. دستگاه تبلیغاتی رژیم ایران در چند سال گذشته تلاش تازه ای را برای “بازگشت ایرانیان” آغاز کرد، در حالی که به فارغ التحصیلان جویای کار پیشنهاد شده که در خارج بمانند، سرمایه داران را به بازگشت و تزریق “پول و سرمایه ایرانیان خارج از کشور ” به اقتصاد ورشکسته رژیم تشویق می کند، که طبیعتا به هیچ عنوان اثری از تضمین آزادی های سیاسی_ اجتماعی در آن نیست. چنانکه برخی از کسانی که در یکی دو سال گذشته به ایران بازگشته اند (بویژه چندین نفر با تابعیت دوگانه) بازداشت، محاکمه و به زندان نیز محکوم شده اند. در همین رابطه نمایندگان کانون چندین بار با مسئول حقوق بشر دولت آلمان ملاقات داشتند. در پائیز سال گذشته در سوئد یکی از دست اندرکاران کشتار زندانیان سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷ با تلاش نیروهای اپوزیسیون و بویژه زندانی سیاسی همان زمان به جرم جنایت علیه بشریت دستگیر شد. امیدواریم دادگاه او در تابستان امسال برگزار شود.
در سال گذشته مقاومت علیه این ناملایمات و تلاش برای بهبود وضعیت پناهندگان ایرانی و افغانستانی مقیم برلین، برای کانون پناهندگان و دیگر نهادهای مدافع حقوق پناهندگان وحقوق بشر، چون گذشته در اولویت قرار داشت: تعطیل شدن بسیاری از سالن های ورزشی به عنوان خوابگاه، امکان اقامت پناهجویان در خوابگاه های مناسبتر، بهبود نسبی امکانات برای یادگیری زبان آلمانی حتی در دوران پناهجویی و دسترسی به کارتهای استفاده از وسائل نقلیه عمومی با قیمت نازلتر، صدور کارت بیمه درمانی و.. از جمله دستاوردهای این تلاش ها هستند، گرچه در عین حال نمی توان از مشکل شدن شدید ورود پناهجویان به آلمان، سیاست خشن اخراج پناهجویان و طولانی بودن دوران پناهجویی، شرایط بد زندگی در بسیاری از کمپهای پناهجویان و جایگزینی جیره غدا بجای پول نقد نام نبرد، که باعث اعتراضات گسترده ای از سوی پناهجویان در بسیاری از شهرهای آلمان شد. اعتراضاتی که هم اکنون نیز به اشکال دیگری ادامه دارند. کانون ضمن پشتیبانی از خواست های آنان، تمام تلاش خود را در هماهنگی و همکاری با نهادهای مدافع حقوق پناهندگان، در جهت به رسمیت شناختن و تحقق خواستهای پناهجویان توسط نهادهای تصمیم گیرنده مبذول می دارد.
سیاست های پذیرش پناهجو در آلمان سختر شده اند و این یکی از اثرات قدرت گیری راست و راست پوپولیست در آلمان است که بر دیگر احزاب بویژه احزاب حاکم نیز موثر بوده اند. قرار داد با ترکیه، فشار بر یونان، تصمیم به اخراج پناهجویان رد شده افغانستانی و فشار بر سه کشور مغرب و سپس لیبی مصادیق بارز این”سخت تر شدن شرائط” است. علاوه بر سخت گیری بیشتر بر پناهجویانی که شامل مقرارات دابلین و شنگن می شوند، چک امنیتی پناهجویان، بویژه برای پناهجویان رد شده ای که نمی توان آنها را اخراج کرد و “تحمل” می شوند، سختر شدن مصاحبه های آنان برای پذیرش در کنار تشدید سیاست اخراج پناهجویان رد شده از دیگر موارد این سیاست ها هستند. با وجود آمار وحشت آور پناهجویان کشته شده در مرزهای آبی اروپا مسئولین سیاسی این قاره در صدد هرچه بیشتر نظامی کردن مرزهای خود هستند. راه افتادن حتی “بازار برده فروشی پناهجویان” در لیبی از عواقب این سیاست ها بود. همچنین بنا بر آمار وزارت کشور آلمان، حمله و اعتراض به کمپ های پناهندگی در ۲۰۱۹ از سوی نیروهای راست و راست افراطی هرچند کمتر از سال گذشته بود ولی همچنان زیاد و قابل توجه است. البته ناگفته نماند که مقاومت هایی جدی نیز علیه این تصمیمات و “سخت گیری” ها ، بویژه علیه اخراج پناهجویان رد شده افغانستانی، در برلین و دیگر شهرهای آلمان صورت گرفت.
از اوت سال ۲۰۱۰ با توافق سنات برلین مشاوره پناهجویان و افغانستانی های مقیم برلین نیز به عهده کانون گذاشته شد و کانون از آن تاریخ به مرکز مشاوره ایرانیان و افغانستانی های مقیم برلین تبدیل شد. مراجعه افعانستانی های مقیم برلین به کانون نسبت به شروع این پروژه افزایش مداومی داشته است. بخش مهمی از پناهجویان جدید در سال گذشته را افعانستانی ها و بویژه جوانان بی سرپرست تشکیل می دهند و این امر سبب افزایش فعالیت در این حوزه از کار ما شده است. خوشبختانه در چند سال گذشته نهادهای تازه ای برای افغان ها در برلین برای مشاوره پناهجویان به جمع نهادهای مشاوره ای – اجتماعی اضافه شدند که سبب راحت تر شدن زندگی روزانه برای تعداد بیشتری از پناهجویان و پناهندگان افغان شده است.
در سالی که گذشت کانون در هممکاری با دیگر نهادهای مهاجرتبار و مدافعان پناهجویان چندین کنفرانس و جلسه تخصصی برای بهبود وضعیت آنان سازماندهی و برگزار کرد. تعداد ایرانی ها و افغانستانی های برلین افزایش جدی پیدا کرده و این امر به نوبه خود باعث افزایش کار کانون شده است.
در رابطه با دیگر فعالیتهای کانون می توان به ادامه همکاری در اولین مجمع علیه هموفوبی و اولین شورای مهاجران در برلین، که کانون پناهندگان سیاسی در برلین از موسسان آن ها بوده است، اشاره کرد. همکاری در شورای پناهندگان برلین نیز همچنان به طور موثر ادامه دارد. نمانیده کانون در این شورا از ۲۰۱۷ برای ۵ سال به عنوان نماینده مستقیم این نهاد در شورای مشورتی دولت برلین برای مسائل پناهندگی و همپیوندی (انتگراسیون) برگزیده شد. همچنین نمایندگان کانون بطور مستمر در شبکه های کار و تحصیل برای جوانان پناهجو، شبکه مراقبت از کیفیت مصاحبه ها و آمادگی برای متقاضیان پناهندگی و نشست های سراسری آموزگاران فارسی زبان در آلمان و اروپا شرکت دارند.
در سال گذشته کمک به پناهندگان و پناهجویان ایرانی و افغانستانی مقیم برلین و همراهی آنان در ادارات و موسسات همچنان مهمترین عرصه کار ما بوده است. همراهی حدود ۳۰۰ نفر در ادارات و موسسات مختلف، حدود ۱۶۰۰ مشاوره حضوری شامل حدود ۴۰۰ مشاوره برای آمادگی تقاضای پناهندگی و مسائل مرتبط با آن، ۲۰۰۰ مشاوره تلفنی در برلین و حدود ۴۰۰ مشاوره تلفنی برای خارج از برلین و سازماندهی بیش از ۳۰۰ دوره و کلاس و حضور نمایندگان کانون در محل های زندگی پناهجویان، گویای بخشی از فعالیتهای روزانه ما در سال گذشته است. مشاوره و کمک از طریق پست الکترونیکی در این سال به حدود ۶۰۰ مورد رسید. این مهم بدون همکاری داوطلبانه بسیاری از یاران و همکاران کانون ممکن نبود. از همه همراهنمان در سال گذشته متشکریم.
کانون با پروژه های متعددی برای تسهیل هر چه بیشتر مشارکت و همپیوندی ایرانیان و افغانستانی ها در جامعه جدید فعالیت می کند. پروژه زنان، پروژه مدرسه فارسی، کلاسهای متعدد یادگیری زبان آلمانی و آشنایی با کشور آلمان، مشاوره برای تحصیل، کاریابی و … از یک سو و جلسات متعدد و منظم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و همکاری منظم و مداوم کانون با دیگر نهادها، احزاب و سازمانهای آلمانی و غیر آلمانی از سوی دیگر، گوشه هائی از فعالیتهای سال گذشته کانون است. علاوه بر این به علت مشکل تر شدن پیداکردن خانه مناسب، بویژه برای پناهجویان و پناهندگان، کارگروه ویژه ای در این رابطه در شورای پناهندگان برلین تشکیل شده که نماینده کانون نیز در آن شرکت دارد. افزایش دانشجویان ایرانی در برلین قابل توجه است. مشاوره با بسیاری از آنان در موارد مختلف در سال گذشته از فعالیت های جدید کانون بود. سه پروژه جدید در سال گذشته داشتیم، اولی در همکاری با موسسه آموزشی “لرن لادن” برای مشاوره تحصیلی و کاریابی، دومی پروژه راه یابی به شغل های اجتماعی همچون پرستاری، مددکاری یا مربی کودکستان… و سومی سازماندهی کنفرانس ساالانه نهادهای مهاجر تبار و مدافع پناهجویان در برلین. هر سه پروژه در سال جدید نیز ادامه خواهند یافت.
در مورد وضعیت تابعیت ایرانی ها در آلمان در سال گذشته شاهد موانع بوروکراتیکی، بویژه درمورد داشتن کار ثابت و نوع اقامتی که متقاضیان داشتند و بویژه سختر شدن چک امنیتی متقاضیان بودیم که در نشست های متعدد با مسئولین ادارات بخش ها، مسئول امور خارجیان در برلین و نمایندگان احزاب در پارلمان برلین آنها را مطرح و برای رفع آنها پیشنهادهای مشخصی ارائه کردیم. مشکلتر شدن آوردن خانواده از ایران و افغانستان و چگونگی صدور ویزای مخصوص در این رابطه از دیگر موضوعات کاری ما و مقامات رسمی ادارات بود. گزارشات و شکایات زیادی از مشکلتر شدن تقاضای ویزا از سفارت آلمان در تهران و به ویژه رزرو وقت از طریق اینترنت، به ما شده است که به نوبه خود، آنها را به مسئولین امر منتقل کرده ایم. سفارت آلمان در افغانستان فعلن تعطیل است و این امر سبب مشکلات و مخارج زیادی برای متقاضیان ویزا شده است.
نمایندگان کانون در این سال در جلسات عمومی، در مصاحبه های مطبوعاتی و از طریق رسانه های ایرانی محلی یا سراسری در توضیح قوانین و امکانات جدید به جامعه ایرانی فعال بودند. خروج اجباری بسیاری از فعالان سیاسی از ایران و اقامت آنها در ترکیه، یونان و شمال عراق و یا در صربستان ابعاد جدیدی از کار را برای کانون در پی داشت. انبوهی از جلسات، مصاحبه ها، گزارشها و نشستها با مسئولان احزاب و نهادهای دولتی و غیر دولتی، و همچنین شرکت منظم در جلسات نهادهای حقوق بشری، پناهندگی و مهاجرین، موقعیت هائی بوده اند که به واسطه آنها دست اندرکاران و افکار عمومی با خواست ها و مشکلات ایرانیان و افغانستانی های مقیم برلین آشنائی بیشتری پیدا کنند وخواست های آنان مورد بررسی قرار گیرند.
برشمردن این نکات مانع از آن نمی شود که به مشکلات بزرگی که با آنها روبرو هستیم اشاره ای نکنیم. به عنوان نمونه بودجه مدرسه فارسی کانون از ابتدای سال ۲۰۰۷ کاملا قطع شده است. با تمام این مشکلات در سال گذشته برنامه ها و دوره های متعدد و جدیدی بویژه برای تازه واردین ایرانی و افغانستانی، زنان و همچنین مشاوره حقوقی رایگان برگزار شدند. به علت تعداد زیاد مراجعین کانون به همکاران افتخاری برای همراهی پناهجویان بعنوان مترجم نیازمند است و دست کمک به سوی کسانی دراز می کند که چند ساعتی در هفته وقت داشته و به زبان های آلمانی و فارسی یا دری مسلط باشند. وب سایت و فیس بوک کانون در سال گذشته نیز مورد استفاده قابل توجهی قرار گرفت. اخبار و گزارشات مهم پناهندگی و مهاجران و گزارشات فعالیت های کانون در شبکه های مجازی برای عموم قابل دسترسی هستند.
علاوه بر وظایف روزانه فوق، کانون پناهندگان فعالانه علیه نقض روزانه و سیستماتیک حقوق بشر در ایران، که عامل اصلی فرار و آواره گی پناهندگان ایرانی است، فعالیت کرده و در سطوح مختلف سعی در برجسته کردن آن در مجامع ایرانیان و جوامع بین المللی، بویژه در رسانه های عمومی آلمانی، داشته و در این راستا حرکات اعتراضی متعددی را راسا و در بسیاری موارد در همکاری و اتحاد با دیگر نهادها، سازماندهی کرده است. در آخرین ماه های سال گذشته اخبار نگران کننده گسترش ویروس کرونا و مرگ در بسیاری از کشورهای جهان، ایرانیان و افغان های در درون و بیرون کشور را نیز در اضطرابی بی سابقه فرو برده. این امر سبب تغییر نوع کار ما در چند ماه آینده خواهد شد.
پناهندگان، تبعیدیان و مهاجران ایرانی،
امیدواریم که مبارزات مردم ایران برای دمکراسی، آزادی و برابری روزی به ثمر نشیند و مردم کشورمان بهاران را در ایرانی دمکراتیک جشن گیرند.
کانون پناهندگان سیاسی ایرانی– برلین
(مارس ۲۰۲۰- فروردین ۱۳۹۹)